105 μερόνυχτα και το νέο κοντράτο

Την πρώτη εβδομάδα του Μάρτη, πριν από 80 χρόνια, άρχισε μια από τις μεγαλύτερες οικονομικές επαναστάσεις του αιώνα που πέρασε. Ο Φρανκ Ντελάνο Ρούσβελτ ανέλαβε τα ηνία μιας ταλαιπωρημένης χώρας η οποία ζούσε τον εφιάλτη της Μεγάλης Ύφεσης. Δεν είναι απόλυτα σίγουρο πώς και γιατί, αλλά ο Ρούσβελτ δημιούργησε, τότε, ένα δείκτη για την επιτυχία της κάθε προεδρίας, τόσο στις ΗΠΑ όσο και σε άλλες χώρες.

Εξαγγέλλοντας ένα νέο σύμφωνο μεταξύ της Ουάσινγκτον και του αμερικανικού λαού –με σαφές το υπονοούμενο μιας νέας Διαθήκης και της επανίδρυσης της Γης της Επαγγελίας– ο Ρούσβελτ έθεσε για τον εαυτό του ως χρονοδιάγραμμα τις 100 πρώτες ημέρες της προεδρίας του. Από τότε, όλοι οι πρόεδροι και οι κυβερνήσεις τη νύχτα της εκλογής τους μπαίνουν σε μια κούρσα 100 ημερών για να δείξουν έργο.

 

Το χρονοδιάγραμμα είναι κάπως επίπλαστο, αν και στις ΗΠΑ έχει τη λογική πως μετά τους πρώτους τρεις μήνες της προεδρίας, αρχίζει μια σειρά από εκλογικές διαμάχες –για κυβερνήτες, για το Κογκρέσο, για τη Γερουσία– που συχνά μπλοκάρουν τις κινήσεις του Λευκού Οίκου.
Ωστόσο, το χρονοδιάγραμμα έμεινε τα τελευταία 80 χρόνια ως κλεψύδρα για την κάθε κυβέρνηση. Και, η επιτυχία του Ρούσβελτ στις δικές του 100 ημέρες (που στην πραγματικότητα ήταν 105) έθεσε τον πήχη τόσο ψηλά, που ουσιαστικά κανένας δεν μπόρεσε να τον ξεπεράσει.   Η ομιλία του κατά τη διάρκεια της ορκωμοσίας του έμεινε στην ιστορία- «δεν υπάρχει τίποτε που να πρέπει να φοβόμαστε, παρά τον ίδιο τον φόβο». Την ίδια ημέρα όρκισε το Υπουργικό του Συμβούλιο (για πρώτη φορά ορκίστηκαν όλοι μαζί στις ΗΠΑ) και άρχισε δουλειά.

 

Αμέσως κήρυξε τραπεζική αργία και έκλεισε τις τράπεζες που δεν ήταν εύρωστες, ενώ έδωσε μεγάλα στηρίγματα σε εκείνες που ήταν εύρωστες, ενώ εντός της εβδομάδας ανακοίνωσε περικοπές σε κρατικές δαπάνες κατά 500 εκατ. δολάρια, την εποχή εκείνη.

 

Η αντίδραση ήταν άμεση. Ο Dow Jones κατέγραψε άνοδο 93% από την ορκωμοσία του Ρούσβελτ μέχρι το τέλος της τραπεζικής αργίας. Αμέσως μετά, όμως, ο Ρούσβελτ συνέχισε με 15 νομοσχέδια μεγάλης εμβέλειας, με κοινωνικά μέτρα και μία μακρά σειρά από μεταρρυθμίσεις, με τη δημιουργία νέων θεσμών, την ασφάλιση των καταθέσεων, τις Κοινωνικές Ασφαλίσεις και την ενδυνάμωση των συνδικάτων. Ακόμα και η fed χρονολογείται από το «Νέο Σύμφωνο» του Ρούσβελτ, ο οποίος μέσα σε τρεις μήνες μπορεί να μην έδωσε τέλος στην κρίση, αλλά έβαλε τη χώρα σε μια ολοκάθαρη πορεία ανάκαμψης και ανάπτυξης.

 

Φέτος, έχουμε μπροστά μας μια από εκείνες τις σπάνιες περιπτώσεις όπου το χρονικό όριο των 100 ημερών δεν είναι εντελώς χωρίς λογική. Ακόμα πιο λογικό είναι το πραγματικό όριο του Ρούσβελτ, οι 105 ημέρες, όταν ο επόμενος Πρόεδρος θα κληθεί να καταβάλει τα χρωστούμενα για το χρέος ύψους 1,4 δισ. ευρώ που λήγει την 6η Ιουνίου. Ένα μήνα αργότερα, θα αναζητά άλλα 700 εκατ. ευρώ, για άλλο ομόλογο που λήγει.

 
Τα προβλήματα της Κύπρου σήμερα δεν είναι, φυσικά, τα ίδια με εκείνα των ΗΠΑ του 1933. Κατ’ ακρίβεια, η οικονομική παθογένεια είναι ακριβώς η αντίθετη. Ωστόσο, υπάρχει μια παράλληλη γραμμή που θα κληθεί να περπατήσει ο άνδρας που την 1η Μαρτίου θα δώσει όρκο στη Δημοκρατία. Πέρα από τη συμφωνία με την Τρόικα και την εφαρμογή των συμφωνηθέντων, θα κληθεί να λάβει αποφασιστικές (και πολιτικά τολμηρές) αποφάσεις, αν θέλει να κερδίσει το παιχνίδι της κρίσης.

 

Οι μεταρρυθμίσεις, όμως, δεν μπορούν να γίνουν χωρίς να αναληφθεί και πολιτική ευθύνη. Ίσως το πιο σημαντικό βήμα θα είναι να διοριστεί, μαζί με το Υπουργικό, και Επίτροπος για τις Μεταρρυθμίσεις, αν και η θέση ενδεχομένως να χρειάζεται ένα πιο «επικοινωνιακό» τίτλο.
Μόνο με τη ρητή ανάληψη της πολιτικής ευθύνης από ένα πρόσωπο που να έχει τη διάθεση, την πολιτική πυγμή και την αποφασιστικότητα για κάτι τέτοιο, μπορεί η Κύπρος να οδηγηθεί στην επανίδρυση της κρατικής μηχανής. Κι αυτό αφορά, κυρίως, τους θεσμούς του κράτους, ακόμα και τους ανεξάρτητους.

 

Αν υπάρχει μια καλά διαφημισμένη διάθεση στην Κεντρική Τράπεζα για πιο αυστηρή εποπτεία, το ίδιο δεν μπορεί να λεχθεί και για άλλους θεσμούς. Επιπλέον, είναι σαφές πως μεταρρυθμιστικές κινήσεις –ακόμα και εκείνες που περιλαμβάνονται στο συμφωνηθέν Μνημόνιο– θα «πειράξουν» πολλά άτομα: Το κλείσιμο ή συγχώνευση τμημάτων, η ρευστοποίηση ορισμένων οργανισμών, η ανακατανομή ευθυνών και ρόλων, όλα αυτά στο Δημόσιο δεν μπορούν να γίνουν χωρίς να υπάρχει κάποιος με απόλυτη ευθύνη και πλήρη αφοσίωση στον ρόλο.
Οι εκατόν πρώτες ημέρες της επόμενης διακυβέρνησης θα κρίνουν κατά πόσον υπάρχει ελπίδα για πραγματική ανάκαμψη στους επόμενους 10 με 18 μήνες.

 

Για να γίνει κάτι τέτοιο, όμως, θα πρέπει η επόμενη κυβέρνηση να αρχίσει τη διακυβέρνησή της σε φουλ ρυθμούς. Τουλάχιστον ένας υποψήφιος τρέχει ασκήσεις επί χάρτου για νομοσχέδια, μεταρρυθμίσεις και άλλες ουσιαστικές κινήσεις: Αυτό που φαίνεται πως υπάρχει είναι η διάθεση για να γίνει το αναγκαίο. Αυτό, όμως, που φαίνεται πως λείπει, είναι ένας «λοχαγός» («Επίτροπος») που να φέρει την ευθύνη για τις πρώτες 100 ημέρες.

 

Κι αυτός ίσως να είναι ο πιο σημαντικός διορισμός που πρέπει να γίνει την Κυριακή το βράδυ, όταν θα έχουν μετρηθεί οι ψήφοι στις κάλπες.

 

Επίσης, πρέπει να προχωρήσει το ΓεΣΥ και να εκπονήσει ΜΔΠ. Και μακριά τα χέρια των πολιτικών από το Φυσικό Αέριο.