Ο κύριος Sirivat Voravetvuthikun ήθελε πάντα, λέει, να κάνει κάτι που «δεν έκανε ποτέ κανένας στο παρελθόν». Ονειρεύτηκε μία πολυτελή ανάπτυξη με φόντο την τεχνητή λίμνη που σημάδευε το όριο του ιδιωτικού γηπέδου γκολφ της ιδιωτικής, περίκλειστης κοινότητας. «Οι τράπεζες μας κτυπούσαν την πόρτα και μας παρακαλούσαν να δανειστούμε», λέει. Και γι’ αυτό προχώρησε για να υλοποιήσει το όνειρό του. Ακόμα μεγαλύτερο, όμως ήταν το όνειρο των επενδυτών του Muang Thong Thani, μιας ανάπτυξης που ολοκληρώθηκε το 1995 (δύο χρόνια πριν η κρίση κτυπήσει την Ταϊλάνδη). Πρόκειται για μία πόλη των 700.000 ατόμων, κτισμένη από το μηδέν σε μία έρημη περιοχή σε κάποια γωνιά της χώρας.
Σήμερα, ο κύριος Sirvat πουλάει hot dogs έξω από ένα εμπορικό κέντρο στην Μπανγκόκ. Το 75% του Muang παραμένει άδειο, με τις τιμές να δοκιμάζουν το «δωρεάν».
Η αλήθεια είναι πως οι δύο περιπτώσεις αποτελούν παραδείγματα μιας τζογαδόρικης λογικής που αρπάζει τους επιχειρηματίες και τον απλό κόσμο, όταν οι εύκολοι καιροί συνδυάζονται με τον εύκολο δανεισμό.
Το κυριότερο μάθημα ήταν πως, μέχρι να ξεκαθαρίσει τι γίνεται με τα δάνεια τέτοιων επενδύσεων, που δεν θα μπορούσαν να αποπληρωθούν, δεν ήταν δυνατόν να βρεθεί κάποιος που να γουστάρει τόσο πολύ την αβεβαιότητα του να αγοράσει τις επενδύσεις.
Σήμερα, όμως, στα δικά μας, υπάρχει και ένα άλλο δεδομένο. Το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει απόδοση 6,3%, υψηλότερο από της Ζάμπιας, και περίπου ίσο με της Γκαμπόν. Το βραζιλιάνικο ομόλογα σε δολάριο, δίνει 4,39%, ενώ της «σοβαρής» Νέας Ζηλανδίας πάει για 4,52%. Της Πορτογαλίας 2,5%, της Αυστραλίας και του Μεξικό, γύρω στα 4%. Στις ιδιωτικές επενδύσεις, ο μέσος όρος του Nasdaq αποδίδει 26% τον τελευταίο χρόνο, ενώ το Eurostox, 21%.
Πόση λοιπόν πρέπει να είναι η απόδοση των επενδύσεων που παρουσιάζουμε στους επενδυτές του Κουβέιτ, των εμιράτων ή οποιουδήποτε άλλου, για να φανούν ελκυστικές;
Η μία περίπτωση, στην κοραλλιογενή Πάφο, κατέγραφε το 2012 αύξηση του τζίρου κατά 18% αλλά ακόμα κι έτσι δεν μπορούσε να εξυπηρετήσει τις υποχρεώσεις της. Μία άλλη έχει αστρονομικό δανεισμό και δεν είναι ξεκάθαρο ποιο κομμάτι ή κομμάτια θα πωληθούν για να μειωθεί η υποχρέωση προς την τράπεζα.
Με τη δική του σοφία, όμως ο CIPA έδειξε στην τελευταία φουρνιά επενδυτών, ένα τσούρμο παττισμένες επενδύσεις, οι οποίες ήταν λογικές και έξυπνες μόνο με τον φακό της φούσκας. Το ενδιαφέρον, πάντως, των δυνητικών επενδυτών, εστιάστηκε σε ακίνητα και αναπτύξεις, παρά σε ημικρατικούς, ενέργεια και ομόλογα.
Αλλά για να μπορεί κάποιος να αγοράσει μία επένδυση με ανοικτά τα μάτια, θα πρέπει να ρωτήσει πρώτα πολλές ερωτήσεις. Η πιο απλή είναι πόση είναι απόδοση της ανάπτυξης. Η δεύτερη πιο απλή, είναι αν η ανάπτυξη κληρονομεί υποχρεώσεις προς τις τράπεζες ή αν κληρονομεί δεσμεύσεις για διάφορα απλήρωτα δάνεια. Και, όταν οι επενδυτές πάνε να δουν μία «επιλογή», τότε αυτή θα πρέπει να είναι καθαρή για να έχει νόημα.
Πίσω από τις τσαπατσούλικες, απρόσεκτες και χωρίς φαντασία συναντήσεις που έκαναν οι απογοητευμένοι επενδυτές (όχι μόνο του Κουβέιτ, αλλά κι άλλοι), στους οποίους παρουσιάστηκαν οι αποτυχημένες επενδύσεις που θυμίζουν Ταϊλάνδη του 1997, υπάρχει ένα ακόμα συμπέρασμα: Καθαρίστε επιτέλους με κάποιες από τις επενδύσεις.
Η καθυστέρηση των τραπεζών (όχι μόνο της Τράπεζας Κύπρου) στο ξεκαθάρισμα των μεγάλων μη εξυπηρετούμενων δανείων, διαιωνίζει την πιστωτική συρρίκνωση, εγκλωβίζοντας την οικονομία στη σημερινή της μουντάδα. Πέρα από αυτό, όμως, αποτελεί και τροχοπέδη για τις εξαγορές, (κοινώς γνωστές ως «επενδύσεις»). Αν από τη μία οι διοργανωτές του ταξιδιού έκαναν μία παλιομοδίτικη και χωρίς λογική κίνηση να «προτείνουν» τα χρεοκοπημένα, από την άλλη οι τράπεζες με την ολιγωρία, την καθυστέρηση και την ατολμία τους, δυσκολεύουν τις πωλήσεις.
Όταν μία επιχείρηση δεν πληρώνει τις δόσεις της από το 2009, είναι παράλογο να κοιτάζεις το business plan της: Όταν σου φέρνουν ένα ασθενή με διαμπερές τραύμα στο στήθος, δεν του κάνεις ανάλυση ούρων να δεις αν έχει υψηλό ζάχαρο. Αυτές οι κινήσεις δείχνουν πως η τράπεζα απλώς προσπαθεί να κερδίσει χρόνο, αντί να βιαστεί να κλείσει υποθέσεις.
Χρόνος δεν υπήρχε πριν από μερικούς μήνες και είναι καιρός στην Αγία Παρασκευή να καταλάβουν πως, με την κάθε ημέρα που καθυστερούν στο ξεκαθάρισμα των βιβλίων τους, πληρώνει ολόκληρη η Κύπρος.
Επίσης, πρέπει να προχωρήσει ένα σοβαρό ΓεΣΥ και να εκπονηθεί ΜΔΠ. Και τα λεφτά από το γκάζι μακριά από τους πολιτικούς.
Food for Thought 