Η απόφαση της ΕΚΤ για αγορά ειδικών προϊόντων θα βοηθήσει μεταγενέστερα, με το άμεσο ζήτημα να αφορά στο στρες τεστ
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να προχωρήσει σε εξαγορά τιτλοποιημένων δανείων (Asset Backed Securities, ABS), ανοίγει σημαντικές προοπτικές για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα, με μείωση του ρίσκου, ενίσχυση των κεφαλαίων και τόνωση της ρευστότητας. Η ανάγνωση της απόφασης, ωστόσο, θα πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή- εξάλλου πολλέςαπό τις λεπτομέρειες του προγράμματος που ανακοινώθηκε την περασμένη Πέμπτη από τον Μάριο Ντράγκι, παραμένουν αδιευκρίνιστες.
Η απόφαση, πάντως, «φωτογραφίζει» την Ελλάδα, και δη τα παράπονα Στουρνάρα, ο οποίος επέμενε εδώ και καιρό πως η κίνηση της ΕΚΤ να ενισχύσει την παροχή χρήματος μέσα από τις πιο «παραδοσιακές» πολιτικές της Φρανκφούρτης, άφηνε την χώρα εκτός νυμφώνος, αφού οι ελληνικές τράπεζες δεν διαθέτουν ικανοποιητικές εφασφαλίσεις που να γίνονται δεκτές έναντι άντλησης ρευστότητας.
Εξάλλου, η αναφορά πως το πρόγραμμα αγοράς τιτλοποιημένων δανείων αφορά μόνο σε κράτη μέλη της Ευρωζώνης, λειτουργεί ως μοχλός πίεσης για την Ελλάδα, όπου η άνοδος του Σύριζα και το πολιτικό κλίμα ήδη κάνουν λόγο εκτενώς για έξοδο από το Μνημόνιο. Μάλιστα συζητήσεις γίνονται ήδη σχετικά με το νομικό κενό που μπορεί να δημιουργηθεί εάν η Ελλάδα εξέλθει του Μνημονίου χωρίς αναβάθμιση της πιστοληπτικής της ικανότητας αφού κάτι τέτοιο θα έθετε εκτός κανόνων την αγορά τιτλοποιημένων προϊόντων. Ταυτόχρονα, όμως, η «φόρμουλα» που συμφωνήθηκε αποκλείει την Ιταλία, την Γαλλία και ακόμα την Σλοβακία που επίσης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα.
Δείχνει και Κύπρο
Στην περίπτωση της Κύπρου, οι αναφορές στην ανάγκη ύπαρξης «Μνημονίου», έχει μια διαφορετική υφή. Παρά τις αναφορές από διάφορους πολιτικούς στην ανάγκη για έξοδο από το Μνημόνιο, κανένας στην Φρανκφούρτη (ή τις Βρυξέλλες) δεν θεωρεί τις αναφορές σοβαρές, αφού ερμηνεύονται ως δηλώσεις για «εσωτερική κατανάλωση» και όχι τοποθετήσεις πολιτικής. Ωστόσο, η αναφορά που έγινε από τον Μάριο Ντράγκι πως θα πρέπει να υπάρχει «έλεγχος», από τη στιγμή που η ΕΚΤ θα «φορτωθεί» junk, φωτογραφίζει τα μεγάλα νομοσχέδια που εκκρεμούν, συμπεριλαμβανομένου και του καυτού νομοσχεδίου περί Φερεγγυότητας αλλά και του «περιπλανόμενου» νόμου για τις εκποιήσεις.
Πέρα από την συνέχιση του Μνημονίου, η αποδοχή τιτλοποιημένων προϊόντων από την ΕΚΤ αυξάνει και τις πιέσεις στις τράπεζες να προχωρήσουν σε προσεκτικές αναδιαρθρώσεις δανείων, με στόχο την ενίσχυση της καθαρής παρούσας αξίας τους. Φαίνεται πως, ακόμα και τα δάνεια που ανήκουν στην κατηγορία των «Μη Εξυπηρετούμενων» μπορεί να απολαύσουν κάποια τόνωση στην αξία τιτλοποίησης τους, εάν άρχισαν να αποπληρώνονται κατόπιν αναδιάρθρωσης. (Σε μια τέτοια περίπτωση παραμένουν στην κατηγορία των «ΜΕΔ» μέχρι 6 μήνες μετά την υψηλότερη δόση, έστω κι αν αποπληρώνονται).
Γενικότερα, εκτιμήσεις για το ύψος της ρευστότητας που μπορεί να προκύψει από την κίνηση της ΕΚΤ είναι μάλλον πρόωρες, ιδίως αν λάβει κανείς υπόψη πως πολλές από τις λεπτομέρειες του προγράμματος δεν έγιναν γνωστές. Ωστόσο, αυτό που είναι προφανές είναι
Μικρό καλάθι
Παρόλο ότι τα οφέλη μπορούν να είναι εξαιρετικής σημασίας από μια πώληση τιτλοποιημένων προϊόντων, την ίδια στιγμή οι προσδοκίες θα πρέπει να είναι περιορισμένες για το επόμενο διάστημα. Τουλάχιστον άμεσα, δεν είναι προφανής ο τρόπος με τον οποίο οι τράπεζες θα είναι σε θέση να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία που προσφέρεται, και η οποία είναι προς το παρόν απλά θεωρητική.
Πρώτο στοιχείο που αξίζει να σημειωθεί, είναι πως η όλη διαδικασία της τιτλοποίησης των δανείων δεν μπορεί να γίνει, ούτε άμεσα, ούτε εύκολα. Η ομαδοποίηση τους θα πρέπει να γίενι προσεκτικά, με δάνεια που έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά: επίπεδα ρίσκου, είδος εξασφάλισης, χρόνος ωρίμανσης, και άλλα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Σημειώνεται πως, προ εξαμήνου, σε συνέντευξη του στην «Κ», ο Euan Hamilton είχε σχολιάσει πως η πώληση μη εξυπηρετούμενων δανείων από την Τράπεζα Κύπρου σε επενδυτές υπήρχε ως δυνητική επιλογή, αλλά κάτι τέτοιο θα πρέπει να γίνει «πολύ αργότερα». Εξάλλου, η ομαδοποίηση των δανείων –αν όχι στην προκειμένη και η τιτλοποίηση τους- είναι μια πολύπλοκη διαδικασία για την οποία η Κύπρου θα ζητήσει εξωτερική βοήθεια, αν τελικά προχωρήσει σε μια τέτοια επιλογή. Καθίσταται σαφές, επομένως, πως οι τράπεζες δεν είναι σε θέση να προχωρήσουν άμεσα με την εκμετάλλευση των ευκαιριών που προσφέρονται.
Δεύτερο στοιχείο είναι πως ο Συνεργατισμός παραμένει κλεισμένος εκτός της όλης διαδικασίας, αφού δεν έχει αξιολογηθεί από τους διεθνείς οίκους, κάτι που αποτελεί προϋπόθεση για αγορά τιτλοποιημένων δανείων. Εκ των όρων της ΕΚΤ είναι η αξιολόγηση να μην είναι χαμηλότερη από ΒΒΒ- και να είναι ταυτόχρονα στην «εθνική κορυφή», δηλαδή η πιο ψηλή εντός της συγκεκριμένης οικονομίας. Από τη στιγμή που δεν έχει αξιολογηθεί, ο Συνεργατισμός δεν μπορεί να συμμετάσχει.
Τέλος, σημαντικό στοιχείο που αφορά στην εξαγορά καλυμμένων ομολόγων (ένα δεύτερο συνοδευτικό μέτρο μαζί με την αγορά τιτλοποιημένων δανείων) είναι πως η Τράπεζα Κύπρου ούτως ή άλλως σκόπευε να προχωρήσει εντός του Φθινοπώρου στην διάθεση στην αγορά του καλυμμένου ομολόγου ύψους 1 δισ. ευρώ, που είναι σήμερα δεσμευμένο έναντι του ELA. Η πώληση, επομένως, ήταν προγραμματισμένη, είτε υπήρχε το σχετικό πρόγραμμα της ΕΚΤ, είτε όχι.
Ούτως ή άλλως, με το ΔΣ της τράπεζας να έχει καθυστερήσει στην απόφαση για δύκλιση της Γενικής Συνέλευσης, η Κύπρου παραμένει στον πάγο ως προς μεγάλες στρατηγικές κινήσεις, εκτός κι αν επιτραπεί τελικά στην Διοίκηση της τράπεζας να προχωρήσει. Το γεγονός ότι υπήρξαν αντιδράσεις εκ μέρους του ΔΣ για την αποπληρωμή του ELA, για την οποία είχε το ίδιο το ΔΣ αποφασίσει εκ των προτέρων, εγείρει το ερώτημα κατά πόσον υπάρχει διάθεση στο ΔΣ να επιτρέψουν στην διοίκηση να προχωρήσει με σημαντικές αποφάσεις.
Κρίσιμα στρες τεστ
Σε κάθε περίπτωση, το σημαντικότερο στοιχείο που υπάρχει για το επόμενο διάστημα, είναι το στρες τεστ από το οποίο θα κριθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η μετέπειτα πορεία του τραπεζικού συστήματος. Καθαρή εικόνα θα έχουν οι τραπεζίτες στο τέλος της εβδομάδας, όταν θα έχουνε ξεκαθαρίσει οι υπολογισμοί.
Ασφαλείς εκτιμήσεις δεν μπορούν να γίνουν στο παρόν στάδιο, αφού ακόμα και μικρές αλλαγές στις παραδοχές μπορούν να μεταφραστούν σε μεγάλες αποκλίσεις στο τελικό αποτέλεσμα. Ωστόσο, τραπεζικοί κύκλοι εκτιμούν πως οι ανάγκες που θα προκύψουν θα είναι εντός των ικανοτήτων της οικονομίας να διαχειριστεί τις νέες αυξήσεις κεφαλαίου.
Η Τράπεζα Κύπρου, η οποία μπαίνει στην δοκιμασία με ενισχυμένα κεφάλαια μετά την αύξηση κεφαλαίου, εκτιμάται πως μπορεί ακόμα και να δείξει πως στο αρνητικό σενάριο διατηρεί εποπτικά κεφάλαια άνω του ορίου, που είναι 5,5%. Οι αναμενόμενες ανάγκες, αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, «θα είναι εντός των ικανοτήτων και της διάθεσης των επενδυτών, κυρίως των νέων, να καλύψουν ό,τι προκύψει», σύμφωνα με στενό παρατηρητή.
Όσον αφορά στην Ελληνική, η οποία διατηρεί κεφάλαια κοντά στο 8% με κατά διαστήματα μετατροπή ΜΑΚ σε κεφάλαιο, οι ανάγκες κατά πάσα πιθανότητα θα είναι μεγαλύτερες. Ωστόσο, παραμένει ένα περιθώριο γύρω στα 80 εκατ. ευρώ από τα ΜΑΚ, ενώ ο μεγαλύτερος επενδυτής της, η Third Point φέρεται να έχει την διάθεση να ενισχύσει τη θέση της με άλλα 300 εκατ. ευρώ, αν χρειαστεί. Αν οι ανάγκες είναι μεγαλύτερες, εκτιμάται πως οι επενδυτές θα τις καλύψουν.
Στον Συνεργατισμό, η BlackRock επιχειρηματολογεί πως δεν θα χρειαστούν επιπλέον κεφάλαια. Εάν, όμως, στο αρνητικό σενάριο προκύψει κάποια ανάγκη, υφίστανται ποσά μέχρι και 1 δισ. ευρώ για κάλυψη των αναγκών, μέσα από το Μνημόνιο. Υπολογίζεται πως ο Συνεργατισμό θα χρειαστεί μεταξύ 300 και 500 εκατ. ευρώ, στην χειρότερη περίπτωση.
Με την ολοκλήρωση των στρες τεστ, θα μπορεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα να προχωρήσει με τους σχεδιασμούς του. Οι μεγάλες εμπορικές τράπεζες, αλλά και ο Συνεργατισμός,τελούν σήμερα σε στάση αναμονής καθώς οι «μεγάλες αποφάσεις» θα πρέπει να περιμένουν. Στην περίτπωση της Τράπεζας Κύπρου, η αναμονή θα συνεχιστεί μέχρι και τις 30 Νοεμβρίου, όταν θα εκλεγεί το νέο ΔΣ.
Πώς θα οφεληθούν οι τράπεζες
Οι τράπεζες μπορούν να ομαδοποιήσουν δάνεια που διαθέτουν, και να τα διαθέσουν ως «πακέτο» σε επενδυτές. Η διαδικασία αυτή, της τιτλοποίησης, με την οποία δημιουργείται νέο προϊόν το οποίο βασίζεται στα υφιστάμενα δάνεια, έχει κληθεί ως τοξική, αφού εντοπίστηκε στην καρδιά της οικονομικής κρίσης, κυρίως στις ΗΠΑ. Ωστόσο, το ζήτημα που δημιουργείται με τις τιτλοποιήσεις είναι πως οι τράπεζες αποφεύγουν το ρίσκο των δανείων τους, μετακυλύοντας το στους αγοραστές στων τιτλοποιημένων προϊόντων (ABS) κι έτσι αντιμετωπίζουν κίνητρα για να παραχωρούν πιο επισφαλή δάνεια.
Στην περίπτωση της Κύπρου, τα δάνεια έχουν ήδη παραχωρηθεί. Οι τράπεζες θέτουν εκτός των βιβλίων τους με αυτό τον τρόπο τα δάνεια που έχουν παραχωρήσει, αντικαθιστόντας τα με την τιμή πώλησης των προϊόντων.
Η μεταφορά των δανείων εκτός ισολογισμού, μειώνει αυτόματα τα επίπεδα ρίσκου στις τράπεζες, κι έτσι αυτόματα τονώνεται (δια της μείωσης του παρονομαστή) το ύψος των Βασικών Ιδίων Κεφαλαίων. Επιπλεόν, τουλάχιστον στην περίπτωση των κυπριακών τρπαεζών, θα μπορεί δυνητικά να μειωθεί και το ύψος των προβλέψεων.
Πέρα από την μείωση του ρίσκου, η διαδιακασία μετατρέπει τα δάνεια επίσης και σε άμεση ρευστότητα, ενισχύοντας την ευελεξία των τραπεζών στην διαχείριση των αποθεμάτων τους. Σημειώνεται, ωστόσο, πως η πώληση των τίτλων, θα συνεπάγεται και την πραγματοποίηση ζημιάς: Αυτό είναι το «κόστος» της «εκκαθάρισης» που θα γίνει στα δάνεια και στην μείωση του συνολικού ρίσκου στα Βασικά Ίδια Κεφάλαια (που αντικατοπτρίζουν τα Ενεργητικά Σταθμισμένα επί του Ρίσκου).
Το ύψος της απομείωσης που θα γίνει στις αξίες, δεν είναι σαφές.
Food for Thought 