Αγωνία και δέος για το χρέος

 

Τα επιτόκια πλέον ξεπέρασαν το 13,5% και φέρνουν ακόμα πιο κοντά την ανάγκη διάσωσης της Κύπρου από την Ε.Ε. ή το ΔΝΤ. Στελέχη του τρίτου ορόφου του Υπουργείου Οικονομικών. 

Δεν τους κόφτει, δεν τους κόφτει...

Σημαντική είναι η επιδείνωση των συνθηκών γύρω από το κυπριακό χρέος στη δευτερογενή αγορά. Από τις 11 Ιουλίου και μετά, οι αγορές αποστρέφονται και πάλι το κυπριακό ομόλογο, το οποίο πωλείται με ακόμα μεγαλύτερη έκπτωση απ’ ό,τι τους περασμένους μήνες. Εξαιρετικά σημαντική διαπίστωση είναι πως η αντίδραση των αγορών στη βελτίωση του κλίματος στην Ελλάδα ήταν βραχύβια και πλέον οι επενδυτές δείχνουν πως προτίμησή τους είναι να αποξενωθούν το κυπριακό χρέος.

Η Κυπριακή Δημοκρατία θα χρειαστεί, ως το τέλος του έτους, ένα σημαντικό ποσό, για να καλύψει τις ανάγκες αναχρηματοδότησης του χρέους που λήγει, αλλά και να καλύψει τις ανάγκες που προκύπτουν από το δημοσιονομικό έλλειμμα. Αυτό το σημείο είναι εξαιρετικά σημαντικό, αφού δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο το εύρος του ελλείμματος και, επομένως, δεν είναι γνωστό ούτε το ποσό που θα πρέπει να δανειστεί το κράτος.

Αρχικές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για δανεισμό 600 εκατ. ευρώ, ένα ποσό στο οποίο αναφέρεται και ο διευθυντής της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών και Ευρωπαϊκής Ένωσης στο Υπουργείο, Ανδρέας Χαραλάμπους. Πάντως, αυτό το ποσό πολύ πιθανόν να αποδειχθεί αισιόδοξο.

Σε κάθε περίπτωση, όμως, πέρα από το ορόσημο του Δεκεμβρίου, όταν η κυβέρνηση θα κληθεί να βρει και πάλι δανειστές, τα προβλήματα θα είναι ακόμη εντονότερα με το νέο έτος. Με βάση τους πρώτους υπολογισμούς, θα χρειαστούν περίπου 1,2 δισ. ευρώ για αναχρηματοδότηση χρέους, χωρίς να υπολογίζονται και οι νέες ανάγκες που θα προκύψουν, λόγω των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Επιπλέον, εάν συνεχιστεί η τάση για δανεισμό με βραχυπρόθεσμα προϊόντα, τότε τα 600 περίπου εκατ. ευρώ που θα δανειστεί το κράτος από τον Σεπτέμβριο και μετά, θα λήγουν στις αρχές του 2012 και θα πρέπει να αναχρηματοδοτηθούν. Στελέχη του Υπουργείου Οικονομικών θέτουν τις ανάγκες για τις αρχές του 2012, λίγο πιο πάνω από 2 δισ. ευρώ, ένα ποσό που δεν θα μπορεί, πλέον να βρεθεί από την εγχώρια αγορά.

«Η κατάσταση δεν είναι εύκολα αναστρέψιμη», σχολίασε χαρακτηριστικά υψηλόβαθμο στέλεχος του Υπουργείου, σημειώνοντας επίσης και την αποστροφή που καταγράφει και η εγχώρια αγορά προς το κρατικό χρέος.

 

Εγχώρια αγορά

Την ίδια στιγμή, σημειώνεται πως η στροφή που έκανε τον τελευταίο καιρό το Υπουργείο Οικονομικών προς την εγχώρια αγορά, έχει ασκήσει σημαντικές πιέσεις στη συνολική προσφορά χρήματος. Παρά το γεγονός ότι, ως μέλος της Ευρωζώνης, η Κύπρος δεν μπορεί να ασκήσει άμεσα νομισματική πολιτική, είναι φανερό και από τα τελευταία επίσημα στοιχεία πως το «ευρύ χρήμα» (Μ2) έχει αρχίσει να πιέζεται σημαντικά στην εγχώρια αγορά. Ως απότοκο αυτής της μείωσης, καταγράφεται η νέα αύξηση του κόστους χρήματος, ενώ και η πιστωτική επέκταση είναι πολύ χαμηλότερη από εκείνη του Ιουνίου του περασμένου έτους.

Από τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών και της Κεντρικής Τράπεζας, είναι φανερό πως η στρατηγική που ακολουθήθηκε, δηλαδή να στραφεί η Δημοκρατία προς την εγχώρια αγορά, έχει πλέον κορεσθεί. Παρά το γεγονός ότι πολλές από τις εκδόσεις γίνονται, πλέον, εκτός των όρων της αγοράς –δηλαδή γίνονται κατόπιν «συνεννόησης» της κυβέρνησης με οργανισμούς που της ανήκουν– η εγχώρια αγορά δείχνει να ακολουθεί, πλέον, τη διεθνή δευτερογενή αγορά στην αποστροφή της από το κυπριακό χρέος.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως στις 20 Απριλίου εκδόθηκε γραμμάτιο με ωρίμανση στις 52 εβδομάδες, με επιτόκιο 3,17%, ενώ στις 21 Ιουλίου, η έκδοση γραμματίου είχε απόδοση 3,9% παρόλο που θα έληγε στις 31 εβδομάδες. Συνολικά, η κυβέρνηση δανείστηκε σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ τους τελευταίους πέντε μήνες (χωρίς να υπολογίζεται το χρέος που λήγει εν τω μεταξύ), ενώ από αυτά, τα 350 εκατ. θα λήξουν εντός του έτους. Στο τέλος Σεπτέμβριου, θα λήξουν τα 260 εκατ. από αυτά.

Η αποστροφή της εγχώριας αγοράς προς το κρατικό χρέος, δημιουργεί, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, ισχυρές πιέσεις στον δανεισμό, με τα πιο εφιαλτικά σενάρια να είναι, πλέον, ορατά.

 

Η καμπύλη

Εν τω μεταξύ, στη διεθνή αγορά η καμπύλη των αποδόσεων έχει επιδεινωθεί σημαντικά. Όπως έγραψε η «Καθημερινή» προ δύο εβδομάδων, η καμπύλη παρουσίαζε στις αρχές του μήνα ένα παράδοξο χαρακτηριστικό: Το μακροπρόθεσμο χρέος, που λήγει το Φεβρουάριο του 2020, κατέγραφε χαμηλότερα επιτόκια από το μεσοπρόθεσμο, που λήγει τον Νοέμβριο του 2015.

Αυτή η «ανάποδη» καμπύλη, δείχνει πως οι επενδυτές εντοπίζουν ρίσκα στο κοντινό μέλλον της Δημοκρατίας, παρά στο μακρύτερο μέλλον. Ουσιαστικά, βραχυπρόθεσμο το ρίσκο του δανειζόμενου (κυπριακό κράτος) κοστολογείται υψηλότερα απ’ ό,τι το ρίσκο σε βάθος χρόνου.

Σήμερα, αυτό το φαινόμενο έχει επιδεινωθεί σημαντικά, αφού όλο σχεδόν το χρέος της Κύπρου, με εξαίρεση εκείνο που λήγει τον ερχόμενο Φεβρουάριο, καταγράφει υψηλότερα επιτόκια από το χρέος που λήγει το 2020. Διαφαίνεται, επομένως, πως οι αγορές «εκφράζουν», με τη συμπεριφορά τους, έντονες ανησυχίες για την άμεση πορεία της οικονομίας και των δημοσίων οικονομικών. Αυτή η ανησυχία είναι, μάλιστα, μετρήσιμη, όπως φαίνεται και στο γραφικό.

Πέρα, όμως, από τα τεχνικά χαρακτηριστικά της καμπύλης του χρέους, είναι επίσης ξεκάθαρη και η αύξηση των επιτοκίων του κυπριακού ομολόγου. Η καμπύλη του επιτοκίου για την περασμένη εβδομάδα, είναι πολύ υψηλότερα από εκείνη που αφορά τα επιτόκια που καταγράφηκαν στις αρχές του μήνα. Οι τελευταίες πράξεις που έγιναν το απόγευμα της Παρασκευής, έδειξαν, μάλιστα, πως η ανοδική τάση συνεχιζόταν μέχρι και το τέλος της εβδομάδας.

Με επιτόκια που να ξεπερνούν το 13,5% για το ομόλογο που λήγει σε δύο χρόνια, και με το ομόλογο που λήγει το 2015 να βρίσκεται στα ίδια περίπου επίπεδα, η σκέψη και μόνο πως η Κύπρος μπορεί να αναγκαστεί να στραφεί στις διεθνείς αγορές –αφού έχει αφαιμάξει πλέον την ντόπια αγορά– για δανεισμό, προκαλεί ρίγη. Το φάσμα του μηχανισμού στήριξης και κάποιου είδους «μνημονίου» που θα έρθει μαζί του, είναι πλέον κάτι περισσότερο από ορατό, όπως δήλωσαν διευθυντικά στελέχη του Υπουργείου στη «Financial Times».